یه‌کی مای به‌رلین

به‌ردباران و ئۆتۆمۆبیل سووتاندنه‌کانی یه‌کی ئایار بوون به‌ به‌شێک له‌ کولتووری ئه‌م شاره‌. نازانم له‌ که‌یه‌وه‌، به‌ڵام له‌و چه‌ند ساڵه‌ی رابردوودا، به‌یادی 1ی مای وه‌ک نه‌ورۆزه‌که‌ی لای خۆمان ئاگرکردنه‌وه‌یه‌ به‌ڵام ئاهه‌نگه‌که‌ی ئێره‌ شه‌ڕه‌به‌ردیشی له‌گه‌ڵدایه‌‌، به‌ جیاوازی ئه‌وه‌ش که‌‌ ئاگره‌که‌ی ئێره‌ هه‌ر به‌ کۆنه‌ تایه‌ی ئۆتۆمۆبیل ناکرێته‌وه‌ و به‌ڵکو به‌ خودی ئۆتۆمبیله‌کان‌، به‌رده‌کانیش روویان له‌ پۆلیسه‌، هه‌میشه‌ش ده‌ستگیرکراوان به‌ ده‌یان و سه‌دانن.
زۆربه‌ی جاران به‌زمه‌که‌ به‌مجۆره‌ ده‌ستپێده‌کات، سه‌ره‌تا ناڕه‌زایه‌تی و خۆپیشاندانه‌کان له‌سه‌رخۆ و ئاشتیانه‌ ده‌ستپێده‌که‌ن و دواتر ورده‌ ورده‌ ده‌بێته‌ پێکدادان له‌ نێوان پۆلیس و گه‌نجانی چه‌پڕه‌وی شار. ئۆتۆمبیل به‌ ریزه‌ ئاوریان تێبه‌رده‌درێت و پۆلیس به‌رده‌باران ده‌کرێن.ئه‌مساڵ دیاره‌ رووداوه‌کان هێمنانه‌تربوون و بۆیه‌ ته‌نیا 69 که‌س ده‌ستگیرکراون. ده‌بێ ئه‌مه‌ سه‌ره‌تای کزبوون و له‌ناوچوونی ئه‌م به‌شه‌ی کولتووری ئه‌م شاره‌ نه‌بێت؟

دیسان بارانه‌

ئه‌وا دیسان به‌هار هاته‌وه‌ و بارانیش. له‌م وڵاته‌دا ناکرێ مرۆڤ دڵی به‌ بارانی زستانان خۆش بێت. چونکه‌ له‌ به‌ر به‌فر و سه‌رما، باران جێگای له‌ مه‌جلیسدا نابێته‌وه‌. بۆیه‌ خۆشحاڵم به‌ هاتنه‌وه‌ی به‌هاری وه‌رزی باران.
چیرۆکی حه‌زی من بۆ باران چیرۆکێکی کۆنه‌. هه‌ر به‌ منداڵی حه‌زم له‌ باران بوو، له‌گه‌ڵ گه‌وره‌بوونمدا حه‌زه‌که‌یشم گه‌وره‌تربوو. ئێستا چێژێکی دیکه‌ له‌ باران و به‌تایبه‌تیش سه‌یرکردنی بارینیی وه‌رده‌گرم. ئه‌و ساتانه‌ خۆشترین ساته‌کانی ژیانمن که‌ له‌ بالکۆنۆنه‌که‌مانه‌وه‌ سه‌یری هاتنه‌خواره‌وه‌ی دڵۆپه‌ بارانه‌کان ده‌که‌م. زۆرجارانیش حه‌زده‌که‌م ئه‌وه‌نده‌ له‌به‌ر باران بوه‌ستم تا ئاو به‌ هه‌موو گیانمدا ده‌چۆڕێته‌وه‌.
به‌ڕای من ژیان له‌ مه‌نفادا هه‌موو شتێکه‌ جگه‌ له‌ ژیان خۆی، به‌ڵام شتێک که‌ له‌م مه‌نفایه‌مدا دڵم ده‌کاته‌وه‌ و وه‌ک تروسکایی جارجاره‌ له‌ شه‌وه‌زه‌نگدا ده‌دره‌وشێته‌وه‌ بارانه‌.
نازانم ئه‌و خۆشه‌ویستیه‌م بۆ باران تا کوێ ده‌ڕوات، به‌ڵام ئه‌وه‌نده‌ ده‌زانم که‌ ئه‌م جۆره‌ په‌یوه‌ندییه‌ روحییانه‌ گه‌لێک جاران تا فه‌نابوون ده‌ڕۆن. پێموایه‌ له‌ لاپه‌ڕه‌ی یه‌که‌می رۆمانێکی کازانتزاکیسه‌ نووسراوه‌ که‌ یه‌زدان ده‌بێژێ "ئه‌وه‌ی خۆشی بووێم، خۆشم ده‌وێت، ئه‌وه‌ش که‌ خۆشم بوێت ده‌یکوژم"
خه‌مم نییه‌ و خه‌متان نه‌بێت، بڕوا ناکه‌م حه‌زی من بۆ باران هێنده‌ به‌هێز بێت ئه‌مه‌ی لێبکه‌وێته‌وه‌.

سه‌رۆکی کورد

دوێنێ سه‌یری هه‌ڵبژاردنی ده‌سته‌ی سه‌رۆکایه‌تی عێراقم له‌ ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی ئه‌م وڵاته‌دا ده‌کرد. خۆ ده‌مێک بوو ڕاگه‌یه‌نرابوو که‌ تاڵه‌بانی ده‌بێته‌ سه‌رۆک، به‌ڵام سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش خه‌ڵکانێکی زۆر دوێنی به‌م بۆنه‌ویه‌وه‌ ئاهه‌نگیان ده‌گێڕا.
راستیه‌که‌ی من هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ دڵم به‌م هه‌ڵبژاردنه‌ خۆشه‌، که‌ نیشانه‌ی نه‌مانی بنه‌مایه‌کی جیاکردنه‌وه‌ و چه‌وساندنه‌وه‌ی نه‌ژادی و نه‌ته‌وایه‌تییه‌ له‌ سوچێکی پڕ نه‌هامه‌تی ئه‌م دونیا پان و به‌رینه‌دا. ئه‌گه‌رنا ده‌بێ دڵم به‌ کام هه‌ڵبژاردن و به‌ کام ده‌وڵه‌تی فیدرالی خۆش بێت که‌ له‌لایه‌که‌وه‌ به‌ ناچاری ملی بۆ شلکرابێت و له‌لایه‌که‌ی دیکه‌شه‌وه‌ له‌ نیفاقێکی سیاسی به‌ولاوه‌ شتێکی دیکه‌ نه‌بێت.
ده‌زانم زۆر سه‌خته‌ له‌سه‌ر که‌لاکی ده‌سه‌ڵاتی تۆتالیتێری سڵ له‌ هیچ نه‌که‌ره‌وه‌ و له‌ کۆمه‌ڵگایه‌کی باوکسالار و ده‌سه‌ڵاتخوازدا، ده‌سه‌ڵاتێکی دیموکراتیک بێته‌کایه‌وه‌، هه‌ربۆیه‌ش، ئه‌گه‌ر به‌زه‌بری شه‌ق و به‌ سه‌پاندن له‌ده‌ره‌وه‌شڕا بێت، ئه‌وا دڵم به‌م گۆڕانکاریانه‌ی ئه‌وێ خۆشه‌، به‌ڵام گه‌شبینی ته‌واویش نیم.
هێشتا زۆرمان ماوه‌ باس له‌ ده‌سه‌ڵاتێکی دیموکراتیک و عادلانه‌ بکه‌ین. له‌ زۆر ڕووه‌وه‌ کۆمه‌ڵگا خه‌ریکه‌ ورده‌ورده‌ به‌ره‌و دواوه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌، هێشتا یان باشتر بڵێم ئه‌وا دیسان ئافره‌تان زینده‌به‌ماڵ ده‌کرێنه‌وه‌، که‌س باس له‌ مافه‌کانی منداڵان ناکات، ده‌سه‌ڵاتی دوو زلحیزبه‌که‌ی لای خۆمان رۆژ به‌ رۆژ زیاتر به‌ره‌و ته‌کڕه‌وی ده‌ڕوات، خۆ باسی متمانه‌ هه‌ر مه‌که‌، نه‌ حیزبه‌کانی خۆمان متمانه‌ به‌ یه‌کدیکه‌ ده‌که‌ن، نه‌ کورد و عه‌ره‌ب و نه‌ شیعه‌ و سوننی به‌یه‌کدیکه‌، له‌سه‌رووی هه‌موو ئه‌مانه‌شه‌وه‌ ئه‌و ئیتیحاده‌ ئیختیاریه‌ی سیاسه‌تمه‌دارانی خۆمان باسیده‌که‌ن له‌ ناچاربوون به‌وه‌ی که‌ هه‌یه‌ و له‌ نیفاقێکی سیاسی به‌ولاوه‌ هیچی دیکه‌ نییه‌. ئه‌دی ئه‌وه‌ نییه‌ سه‌رۆکی نوێی وڵات له‌ یه‌که‌م وتاریدا باس له‌ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی عێراق بۆ باوه‌شی گه‌رمی عه‌ره‌ب و ئیسلام ده‌کات و له‌به‌رنامه‌یدایه‌ له‌ چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی فه‌له‌ستینیشدا ده‌ستێکی هه‌بێت، که‌چی ناوێرێت یان نایه‌وێت به‌ هیچ جۆرێک باس له‌ مافی هاوزمانه‌کانی خۆی بکات! له‌وه‌ هه‌ر گه‌ڕێین که‌ یه‌که‌م سه‌رۆکی کوردی وڵات یه‌که‌م وتاری به‌ عه‌ره‌بی خوینده‌وه‌ و وشه‌یه‌کی کوردی له‌ده‌م ده‌رنه‌چوو.
با له‌ هه‌موو ئه‌مانه‌ بوگزه‌رێین و چاوه‌ڕوانبین، بزانین به‌ره‌و کوێمان ده‌به‌ن. با کار و کردار سه‌نگی مه‌حه‌ک بێت و نه‌ قسه‌ و گوفتار.

به‌غدای عروبـــــه‌

"مردن بۆ هه‌موو عه‌ره‌بان، به‌تایبه‌ت ئوردن و سوریا"
نووسینی سه‌ر دیوارێکی مه‌یدانی "التحریر" ی به‌غدا

له‌ سایتی رۆژنامه‌ی "الحياة"ی له‌نده‌نیه‌وه

پـــــــیرۆزبایی

Prenzlauer Berg

ئه‌مڕۆ ساڵرۆژی یه‌کێک له‌ رۆژه‌ هه‌ره‌ تاڵه‌کانی کورده‌، به‌داخه‌وه‌ له‌مجۆره‌ رۆژانه‌مان که‌م نه‌بوون، هه‌رچه‌نده‌ ئه‌مه‌یان بێوێنه‌بوو. سه‌ری رێز و نه‌وازش بۆ هه‌موو ئه‌و مرۆڤانه‌ داده‌نه‌وێنم که‌ بوونه‌ قوربانی حه‌زه‌ شێته‌کانی ئه‌و بوونه‌وه‌ره‌ نه‌‌خۆشانه‌ی وه‌ک مرۆڤان ده‌چن.
به‌ڵام ئه‌و شوێنه‌ی ده‌مه‌وێ ئێستا باسیکه‌م، گه‌ڕه‌کێک‌ له‌ گه‌ڕه‌که‌ بێده‌ره‌تانه‌کانی هه‌ڵه‌بجه‌ نیه‌، به‌ڵکو به‌شێکی ئه‌م شاره‌ پان و به‌رینه‌یه‌ که‌ تیایدا ده‌ژیم.
به‌رلین تا ساڵی 1989 دوو به‌شی ته‌واو لێکدابڕاو بوو. دیوارێک نه‌وه‌ک هه‌ر ئه‌و دوو به‌شه‌ی شاری له‌یه‌کجیاده‌کرده‌وه‌، به‌ڵکو سنووری نێوان دوو وڵات و دوو بلۆکی جیهانی دژ به‌یه‌کیش بوو. ئێستاش زۆر که‌س باس له‌ مانه‌وه‌ی ئه‌م دیواره‌ له‌ دڵ و ده‌روونی خه‌ڵکی ئه‌م وڵاته‌دا ده‌که‌ن. خۆ ئه‌گه‌ر مرۆڤ تۆزێک به‌ وردی له‌ بیناسازی و جاده‌ و کۆڵانه‌کان بڕوانێت هه‌ر زوو بۆی ده‌رده‌که‌وێت که‌ ئه‌و شوێنه‌ی لێیه‌تی، به‌رلینی کۆنه‌ رۆژهه‌ڵات یان هی رۆژئاوایه‌. به‌شێکی ئه‌و به‌رلینه‌ی که‌ پایته‌ختی ئه‌ڵمانیای رۆژهه‌ڵات بوو به‌ Prenzlauer Berg ناسراوه‌.
دیاره‌ ئه‌م شاره‌ش وه‌ک هه‌ر شارێکی گه‌وره‌ی دیکه‌ی ئه‌م دونیایه‌، گه‌ڕه‌ک و ناوچه‌ی وای هه‌ن که‌ خه‌سڵه‌تی تایبه‌تی خۆیان هه‌یه‌ و به‌ دانیشتوانێکی تایبه‌تی به‌ناوبانگن؛ ئه‌مه‌ گه‌ڕه‌کی هه‌ژار و نه‌دارانه‌ و ئه‌مه‌ش گه‌ڕه‌کی ده‌ستڕۆیشتوو و دارایان، ئه‌مه‌ گه‌ڕه‌کی خه‌ڵکی ئه‌کادیمی و خوینده‌واره‌ و ئه‌مه‌ش هی کرێکار و کاسبکاران؛ ئه‌م ناوچه‌یه‌ دانیشتووی بیانی زۆرن و ئه‌مان خه‌ڵکه‌که‌ی زۆربه‌ی خۆجێیین ... هتد.
زۆرجاران گوێبیستی ئه‌وه‌ ده‌بووم که‌ چه‌ند ساڵێکه‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌ی پێشتر ناوم هێنا واته‌ ‌Prenzlauer Berg له‌ بووژانه‌وه‌دایه‌ و بۆته‌ جێمه‌به‌ستی خوێندکار و گه‌نجانی شار. ئه‌وه‌ هه‌فته‌یه‌که‌ له‌و ناوچه‌یه‌ کار ده‌که‌م و هه‌موو به‌یانی و ئێوارانێک به‌ڕێگاوه‌ سه‌رنجی خه‌ڵک و بازاڕه‌کان ده‌ده‌م. هه‌ر به‌ڕاستی ئه‌م ناوچه‌یه‌ ئێستا خاوه‌ن تایبه‌تمه‌ندی خۆیه‌تی؛ خانوو و باڵه‌خانه‌کان که‌متر ده‌ستکاریکراون، به‌ڵام بازاڕی نوێشی لێ درووستکراون و له‌ هه‌موویشی سه‌رنجڕاکێشتر ئاوه‌دانی و خه‌ڵکه‌ گه‌نجه‌که‌یه‌تی. خۆ ئه‌گه‌ر خه‌ڵکی ئه‌م شاره‌ ماندوێتی و شه‌که‌تیان هه‌ر له‌دووره‌وه‌ دیاره‌، هی ئه‌م ناوچه‌یه‌ رووگه‌ش و کراوه‌ن. زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆری ئه‌وانه‌ش که‌ دێن و ده‌ڕۆن گه‌نجن.
ئه‌مڕۆ له‌ڕێی گه‌ڕانه‌وه‌م سه‌رم به‌ بازاڕێکی ئه‌وێداکرد، هه‌ستمده‌کرد ئاوێته‌یه‌که‌ له‌ ته‌رزه‌ بازاڕی رۆژهه‌ڵاتی و رۆژئاوایی. چونکه‌ یه‌که‌م رۆژیش بوو که‌ هه‌وا تۆزێک به‌هاری بێت، هه‌ستمده‌کرد هه‌ر هه‌نگاوێکم هه‌زاران میل رۆژهه‌ڵات و رۆژئاوام پێده‌کات. ساتانێکی خۆش بوون حه‌زمکرد هه‌ر به‌ته‌نیا هی خۆم نه‌بن.

جیابوونه‌وه‌

زۆر سه‌یره‌!
ئه‌مه‌ یه‌که‌مجار نییه‌ که‌ کورد له‌و به‌شه‌ کوردستانه‌ی لکاو به‌ عێراقدا ئاوا به‌ ئاشکرا داوای مافه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌کانیان ده‌که‌ن، که‌چی ئه‌مه‌ یه‌که‌مجاره‌ ئاوا به‌ جیاوازیخواز له‌قه‌ڵه‌م بدرێن. سه‌یره‌که‌ لێره‌دایه‌ که‌ مه‌رجه‌کانی دوو زلحیزبه‌ کوردیه‌که‌ بۆ مانه‌وه‌ له‌ چوارچێوه‌ی عێراقدا به‌ خواستی جیابوونه‌وه‌ له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێن. هه‌ر سه‌رۆک پارتی عه‌ره‌ب و تورکومانه‌ دێت و ده‌ڵێت: "کورده‌کان خوازیاری جیابوونه‌وه‌ن"، هه‌ر زله‌به‌رپرسی کوردیشه‌ دێت و ده‌ڵێت: "نا بابه‌ که‌ی ئێمه‌ داوای جیابوونه‌وه‌مان کردووه‌، ئێمه‌ خوازیاری پێکه‌وه‌ژیانێکی ئیختیارین".
باشه‌ ئه‌وه‌ نابێ ماوه‌یه‌ک، هه‌موو به‌رپرسانی دوو زلحیزبه‌که‌ی کوردستان‌ بڵێن: "به‌ڵی ئێمه‌ خوازیاری جیابوونه‌وه‌ین".
ده‌بێ ئه‌و کات چی رووبدات؟ خۆ دوور نییه‌ پێیان بڵێن: "نا بابه‌ وه‌رن هه‌ر چیه‌کتان ده‌وێ له‌ چوارچێوه‌ی عێراقی فیدرالیدا ده‌تانده‌ینێ".
ئه‌م پێداگرتنه‌ی کوردان، به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ ئه‌مان فێری سیاسه‌ت بوون و ئیدی فێڵیان لێناکرێت. پێشتریش ئه‌م پێداگرتنه‌ هه‌ر هه‌بوو، شه‌رت ئه‌وه‌یه ‌ئه‌مجاره‌یان فاکته‌ره‌ ده‌ره‌کیه‌که‌ تا سه‌ر له‌به‌رژه‌وه‌ندی کورداندا بێت. ئه‌گه‌ر نا له‌و بڕوایه‌دا نیم گۆڕانی هه‌لومه‌رجی سیاسی دونیا و کرانه‌وه‌ی سنووری وڵاته‌ داخراوه‌کان به‌ته‌نیا ببنه‌ مایه‌ی هاتنه‌دی حه‌زه‌کانی ئه‌و چه‌ند ملیۆن مرۆڤه‌ی ئه‌وێ.